6728 Sayılı Kanun ile Gelen Vergi Hukukuna Dair Yeni Düzenlemeler

Dr. Özgür BİYAN

09.08.2016 Tarihli ve 29796 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan “Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile pek çok kanunda değişiklik yapılmıştır. Vergi Kanunları da bu değişikliklerden fazlasıyla nasibini almıştır. Dolayısıyla bu yazıyı söz konusu kanun ile hangi hususlarda değişiklikler yapıldığı ile ilgili olarak bilgi paylaşımı amacıyla kaleme aldım. Bazı usule ilişkin düzenlemelerin ve yeni müesseselerin ayrı bir yazı konusu olacak kadar detaylı analiz edilmesi gerektiğini de ifade etmek isterim. İşte yenilikler…

1. İflas erteleme usulünde değişiklikler yapıldı ve erteleme ile ilgili yargılama kuralları değiştirildi.
2. 2. Pasaport Kanununda değişiklik yapılarak, son üç yılda ortalama ihraç tutarları Bakanlar Kurulu tarafından belirlenecek değerlerin üzerinde olan firmaların yetkililerine, iki yıl süre ile hususi damgalı pasaport verilmesi mümkün hale getirildi.
3. 6183 sayılı Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un 22/A maddesine yeni düzenleme yapılarak, 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kapsamında kamu idareleri ile bu idarelere bağlı döner sermaye işletmelerinin yapacağı her türlü ödemeler ile bunların dışında kalan her türlü ödeme “amme alacağı ödenmeden yapılmayacak işlemler ile işlem yapanların sorumlulukları” kapsamında “sorumluluk” kapsamına alındı.
4. “Girişim sermayesi fonu” adı altında düzenlenen VUK 325/A hükmü çerçevesindeki uygulamaya ilişkin işlemler BSMV’nden istisna edilmiştir.
5. Sigorta şirketleri, iptal ettikleri sigorta muamelelerine ilişkin (BSMV) vergileri (ni) (yalnızca iptal tarihinden sonraki döneme ait olan kısmı), iptalin gerçekleştiği dönemde; bankalar ve finansman şirketleri Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun gereğince tüketicilere iade ettikleri ücret, komisyon ve benzeri adlarla tahsil ettikleri tutarlara ilişkin (BSMV) vergileri (ni), iadenin gerçekleştiği dönemde hesaplanan banka ve sigorta muameleleri vergisinden indirebileceklerdir. Bu dönemde indirilemeyen vergiler, sonraki dönem beyannamelerinde indirim konusu yapılabilir.
6. GVK’nun 22. maddesinde değişiklik yapılarak sigorta süresi en az on yıl veya ömür boyu olan tek primli yıllık gelir sigortalarından yapılan ödemelerin tamamı gelir vergisinden istisna tutulmuştur. Vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenler hariç olmak üzere, on yıl tamamlanmadan tek primli yıllık gelir sigortalarından ayrılma durumunda ise ayrılma tarihinde yapılan ödemelerin içerdiği irat tutarı üzerinden gelir vergisi tevkifatı yapılacaktır.
7. Emekli sandıkları tarafından ödenen emekli, maluliyet, dul ve yetim aylıklarına uygulanan gelir vergisi istisnası, “en yüksek devlet memuruna ödenen en yüksek ödeme tutarı” yerine “çalışılan süreye bağlı olarak ödenen tutar” ile karşılaştırılarak uygulanacak, bu tutarı aşan ödemelerden aşan kısım için gelir vergisi alınacaktır.
8. Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler ile kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin, Ekonomi Bakanlığından alınan izne istinaden kurulan bölgesel yönetim merkezlerinde münhasıran merkezin faaliyet izni kapsamında istihdam ettikleri hizmet erbabına Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler gelir vergisinden istisna tutulmuştur.
9. Önümüzdeki yılbaşından itibaren geçerli olmak üzere yurtdışına hizmet veren işletmelere (mimarlık, mühendislik, tasarım, yazılım, muhasebe kaydı tutma gibi), faaliyetleri nedeniyle istihdam ettikleri personel için ödedikleri ücretler üzerinden asgari geçim indirimi uygulandıktan sonra hesaplanan vergiden, elde ettikleri hasılatın % 85’inin yurtdışından elde edilmiş olması ve fatura vb belgenin yurtdışındaki müşteri adına düzenlenmiş olması şartıyla her bir çalışan için faaliyetin yapıldığı yılın Ocak ayına ait asgari ücretin safi tutarının gelir vergisi tarifesinin birinci gelir diliminde yer alan oranla (%15) çarpılmasıyla bulunan indirim tutarı mahsup edilecektir. Bu indirim, yıl içinde vergilendirme dönemleri itibarıyla tahsil edilen vergilerin, ilgili şartların gerçekleşmesi hâlinde, takvim yılına ilişkin yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesinin verildiği tarihten sonraki vergilendirme dönemlerine ilişkin muhtasar beyanname üzerinden tahakkuk eden vergilerden mahsup edilmek suretiyle uygulanacaktır.
10. GVK 40 da düzenleme yapılarak ticari kazanç sahiplerine ısı yalıtımı ve enerji tasarrufu sağlamaya yönelik yaptıkları harcamaları doğrudan gider yazma imkanı getirilmiştir.
11. Ar-Ge İndirimi GVK kapsamından çıkarılıp, Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamına alınmıştır.
12. Muhtasar beyanname ve prim hizmet beyannamesi birleştirilmiştir. Zamanında verilmeyen beyannamelere özel usulsüzlük cezası kesileceğine dair düzenleme yapılmıştır. Söz konusu beyannamenin ne zaman ve nereye verileceği GVK kapsamındaki düzenlemelere bağlanmıştır.
13. Geçici 67 kapsamında elde edilen gelirler için, Bakanlar Kuruluna “elde tutma süresi”ne göre ayrım yapılabilmesi için yetki verilmiştir.
14. VUK 153/A kapsamındaki “teminat” uygulamasında yer alan “359 uncu maddede sayılan fiilleri işledikleri veya bu fiillere iştirak ettikleri vergi incelemesine yetkili olanlarca düzenlenen raporla tespit edilenlerden bu durumları kesinleşenler ile birinci, ikinci ve üçüncü fıkraların kapsamına girenler veya bu fiillere iştirak edenler, fiilin işlendiği tarihten itibaren altı yıl süreyle hiçbir surette vergi teşvik ve desteklerinden yararlanamazlar.” fıkrası yürürlükten kaldırılmıştır.
15. VUK mükerrer 355. maddede düzenlemeler yapılarak, muhtasar ve hizmet prim beyannamesinin zamanında verilmemesi özel usulsüzlük kapsamına alınmıştır. Ayrıca elektronik ortamda bildirim veya form verilmesi mecburiyetine uyulmaması hâlinde kesilmesi gereken özel usulsüzlük cezasının, bildirim veya formların belirlenen sürelerin sonundan başlayarak elektronik ortamda 3 gün içinde verilmesi halinde 1/10 oranında özel usulsüzlük cezası uygulanacağı hüküm altına alınmıştır.
16. VUK 370 kapsamında yeni bir düzenleme ile “izaha davet” uygulaması getirilmiştir. Vergi incelemesine başlamadan evvel veya takdir komisyonuna sevk edilmeden evvel vergi ziyaına neden olduğu anlaşılan mükellefler izaha davete çağrılacaktır. Mükellefin izahatı yerinde bulunursa incelemeye devam edilmeyecek ve takdire sevk edilmeyecektir. Yerinde bulunmazsa 15 gün içinde eksik beyanları tamamlaması talep edilecektir. Bu yükümlülüğünü zamanında yerine getiren mükelleflere Vergi Ziyaı Cezasının tamamı değil, % 20’si kesilecektir. VUK 359 kapsamındaki tespitler uygulama kapsamına alınmamakla birlikte sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge kullanma fiiline dair tespitlerde, kullanılan sahte veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge tutarının; her bir belge itibarıyla 50 bin Türk lirasını geçmemesi ve mükellefin ilgili yıldaki toplam mal ve hizmet alışlarının %5’ini aşmayan mükellefler (yine de) izaha davet edilebilecektir. Sahte fatura kullanımına bu şartlar altında bir ayrıcalık tanınmıştır.

Dikkat çeken bir nokta ise “izaha davet” konusunda Maliye Bakanlığına verilen yetkidir. Düzenlemeye göre “Maliye Bakanlığı ön tespitin niteliğini, izaha davetin şeklini ve kapsamını, daveti yapacak ve yapılan izahı değerlendirecek mercii, davet yapılacakları, yapılan izahta kullanılacak bilgi ve belgeler ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları belirlemeye” yetkilidir.

17. Damga Vergisinde nüshalar maktu vergiye tabi ise ayrı ayrı, nisbi vergiye tabi ise sadece tek nüsha vergiye tabi tutulacaktır. Bir kağıt üzerinde birden fazla adi kefalet ve garanti taahhüdü bulunması halinde, ayrı ayrı olmak üzere bunlardan yalnızca biri tarafından damga vergisi alınacaktır.
18. Damga Vergisinde, sözleşmelerde yer alan “pey akçesi, cayma tazminatı, ücret tevkifi, cezai şart” gibi bir sözleşmenin müeyyidesi mahiyetinde olan taahhütler, başlı başına bir sözleşmeye konu olmadıkça damga vergisi matrahında dikkate alınmayacaktır.
19. Azami tutardan vergi alınan sözleşmelerin, diğer hükümlerinde değişiklik olmaksızın sadece bedelinin artması durumunda, artan bedele ilişkin damga vergisi uygulanmayacaktır. Ayrıca okul idareleriyle öğrenciler ve veliler arasında düzenlenen kâğıtlar da damga vergisinden istisna tutulmuştur.
20. İhracat sırasında yapılan bazı işlemler, döviz kazandırıcı faaliyetlere ilişkin yapılan bazı işlemler damga vergisinin dışına çıkarılırken; gayrimenkul satış vaadi sözleşmeleri, kamu idareleri ile yapılan ihale sözleşmeleri, taksitle satış, ön ödemeli konut satışı, devre tatil, paket tur, abonelik, mesafeli satış sözleşmeleri, elektrik ve doğal gaz satış sözleşmeleri gibi bazı sözleşmeler damga vergisi kapsamına alınmıştır.
21. Düzeltme beyannamelerinden damga vergisi alınmayacaktır.
22. Önümüzdeki yılbaşından itibaren geçerli olmak üzere Yatırım Teşvik Belgesi kapsamında inşa edilen binalar, inşalarının sona erdiği tarihi takip eden bütçe yılından itibaren beş yıl süre ile emlak vergisinde geçici muafiyetten faydalandırılacaktır.
23. KDV Kanunu 30. maddede yeni düzenleme sonucunda, KVK 13 de yer alan Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç uygulamasında ve GVK 41/5 kapsamında işletme aleyhine oluşan farklara ilişkin ithalde veya sorumlu sıfatıyla ödenen KDV indirim konusu yapılabilecektir.
24. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç uygulaması ile ilgili KVK 13 kapsamında yeni ilaveler yapılarak “İlişkinin doğrudan veya dolaylı olarak ortaklık kanalıyla oluştuğu durumların örtülü kazanç dağıtımı kapsamında sayılması için en az %10 oranında ortaklık, oy veya kâr payı hakkının olması şartı aranır. Ortaklık ilişkisi olmadan doğrudan veya dolaylı olarak en az %10 oranında oy veya kâr payı hakkının olduğu durumlarda da taraflar ilişkili kişi sayılır. İlişkili kişiler açısından bu oranlar topluca dikkate alınır” şeklinde yeni düzenleme yapılmıştır.
25. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç uygulamasında işlemsel kar yöntemleri ilave edilmiş, emsal bedelin tespitinde kullanılan yöntemlere net kar marjı yöntemi ve kar bölüşüm yöntemi eklenmiştir.
26. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç uygulamasında belgelendirme ile yükümlülüklerini zamanında ve tam olarak yerine getiren mükelleflere, Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç nedeniyle zamanında tahakkuk ettirilmemiş veya eksik tahakkuk ettirilmiş vergiler için Vergi Ziyaı Cezası % 50 indirimli uygulanacaktır. VUK 359. maddesi kapsamındaki fiiller bu düzenlemenin dışında tutulmuştur.